Tuesday, June 22

මා සිත් ගත් කවි 3 - A Letter to His Daughter

මේ ලියුම ලිව්වෙ නේරු නෙවෙයි. දරුවන්ගෙ අනාගතය වෙනුවෙන් සැතපුම් දහස් ගාණක් ඈත දුක් විඳිමින් හිටපු ආදරණීය තාත්ත කෙනෙක් තමංගෙ එකම දූ සිඟිත්තට.
නාහෙට නාහන දඩබ්බර ගතියයි, කටුක අත්දැකීම් වලට මුහුණ දෙන්න මවා ගත්තු රළු ගතියයි, කවදාවත්ම නොසංසිඳෙන ස්වාධීනබවේ පිපාසාවයි නිසාමදෝ අවුරුදු දහයක පුංචි කෙලි පොඩිත්ති මේ ලියුම කියවගෙන යද්දි පොඩ්ඩක්වත් ඇඬුවෙ නෑ.
ඊට අවුරුදු කීපයකට පස්සෙ තාත්ත ගෙදර එද්දි දෝණියන්දෑ මේ සියළු අවවාද පිළිපැදල තිබුණත්, තාත්තගෙන් ගොඩක් දුරස් වෙලා කියල දැනුණු වෙලාවෙ තාත්තට කඳුළු හංගා ගන්න බැරිවුණා. ඒත් ඒ කඳුළු වලටවත් ඇගෙ දෑස තෙමන්න බැරිවුණා.
තවත් ටිකක් ලොකු වුණාම තමයි ඈට තේරුණේ ආදරය තියෙන්නෙ ලබා දෙන්න කියල.
ඒ ඇගේ කතාව.

මම මේ ලියුම මෙතන දාන්නෙ සියළුම දූවරුන්ට සහ පුතුන්ට.....
සියළු දෙමව්පියන්ට උපහාරයක් විදියට.... 

පැහැදීමෙන්  යුතුව සිප්සල වෙත යන්න
වගකීමෙන්   යුතුව සිප්නැණ දැනගන්න
සැළකීමෙන් යුතුව ගුරුසිත දිනමින්න
ඉගෙනීමෙන් යුතුව හොඳ දරුවකු වන්න

ගුරුමව්   වරුන් හා ගුරු පියවරුන් වෙත
වැදුමව්   වෙතට පානාමෙන් කුළුණුමෙත
කළපව්   වැරදි හැරගන්නට තුටුව සිත
ගුරුදෙව් ලෙසින් හැමදා නමදින්න පුත

ඉගෙනීමට මෙන්ම හොඳ ගතිවලට හුරු
පුරුදුව සිටීමෙන් ලැබගත හැකිය ගරු
සැළකිලි ඇතිව ගිය විට සබයකට සරු
රැකගත හැකිය මුල්තැන කවදටත් හුරු

මුල්තැන ලැබී උඩඟුව උඩ පැනීමෙන්
වැළකී සිටිනු මැන කටමැත දෙඩීමෙන්
රැකගෙන සතුට සාමය ජය ලැබීමෙන්
හොඳ විය යුතුය ඔවදන් පිළිපැදීමෙන්

ඉගෙනීමට  වැඩිය හිත දිරිකරගන්න
බොඳවීමට නොදී හොඳ නම රැකගන්න
සැනසීමට   ඔබේ මව් තුරුලට යන්න
සිහිවීමට    මගේ පිය සෙනෙහස මෙන්න

විහිදුව    මින් ගුණය ජයටැඹ වෙත යන්න
මිරිඟුව    ඒ දෙසම ඇතිබව දැනගන්න
සිරිදුව     විලස ලොවටම යහපත දෙන්න
පොඩිදුව මගේ සුවඳැති කැකුළක් වන්න

Wednesday, June 16

හිත හදාගත්තා විතරමයි - ඔබ ආයෙමත් ඇවිදින්!!!!!

විරහව...
පහුගිය දවස් ටිකේම විරහව ගැන ලියවුණු දෑ බොහෝයි.
මගේ සඳ
අතීතයෙන් අහුලන මතකයන්
සොඳුරු සිත
ආදරය විරහව සහ කඳුළ....
සහෘදයා
ඒවා අතරින් කීපයක්.
කාලෙකට කලින් මගෙ අතින් ලියවුණු කවියක් සහ අමරසිරි පීරිස් මහත්මයගෙ ගීතයක් මතකයට ආවෙ මේක කියවද්දි.  

ඔබ ආයෙමත් ඇවිදින්
හිත හදාගත්තා විතරමයි
ඔබ ආයෙමත් ඇවිදින්!

උන්නු දා පෙර අත පොවන්නට බැරි දුරින්
නින්ද මට නැති දවස් තිබුණද කොයිතරම්?
නුඹ නොදැක සිටි දිගු කාලයේ,
හිත හදාගත්තා විතරමයි....
ඔබ ආයෙමත් ඇවිදින්!

දෑස අග මල් පිපී සැලුනත් කොයිතරම්
එක මලක්වත් සුවඳ නැතිවිය ඔබ තරම්!
නුඹ නොදැක සිටි ඒ කාලයේ,
නෙත කඳුළු මැකුනා විතරමයි....
ඔබ ආයෙමත් ඇවිදින්!

ඔබ ආයෙමත් ඇවිදින්....

ඔය ගීතය අහන්න කළිං මගෙ අතින් ලියවුණා මෙන්න මේ කවිය. ගෙඩි පිටින්ම මගේ අත්දැකීමක්.
 
පිටමං කරනට ඔබ රුව මනසින්
අනන්ත වූ දුක් වින්දා රහසින්
ආයෙම ඇවිදින් පෙරදා විලසින්
එපා එබෙන්නට මා සිත් අහසින්

මේ සිතිවිල්ල අපි හැමෝටම පොදුයි. ඒත් මේ බොහොම වැරදි, බොහොම භයානක සිතිවිල්ලක්. දුක ඇතිවෙන්නෙ අපේ හිතේ නේද? එහෙනම් ඇයි අපි වෙනත් කෙනෙකුට දෝශාරෝපණය කරන්නෙ? දුක හිතෙන් තුනී කරන්න කියල, දෙන්න මුණ ගැහෙන අවස්ථා මඟ හරින්න උත්සාහ ගන්නෙ? කාලයක් මුණ නොගැහි හිටියම දුක තුනී වෙනවා. හරි. ඒත් ඔය කලින් කියන්නා වගේ හදිසියෙම හම්බ උනොත් මොකෑ වෙන්නෙ? කිරි අප්පට බල්ලො පැනපි කිව්වලු! ඉවරයි නේද හිතේ තිබ්බ සංහිඳියාව?
තමන් ඇති කරගත්ත දුක නැති කරගතයුතුත් තමාමයි. අපි මෙහෙම හිතමු.
(මං මේ පෙන්නන්න යන්නෙ දිශාවක්. මගේ ඇඟිල්ල දිහා බලන්නෙ නැතිව ඔයාල මං පෙන්නන දිශාව දිහා බලාවි කියල මං විශ්වාස කරනව.)
තාපසයෙක් ඉදිරියට  බොහොම රූමත්, අඩ නිරුවත් කාන්තාවක් ඇවිල්ල අනඟ රැඟුමක් දානව කියල හිතමු. තාපසයට ශෘංගාරාත්මක හැඟීමක් පහල වුණා කියලත් හිතමු. දැන් තාපසයට ඕනෙ කරන්නෙ මෙවන් හැඟීම ඇතිවෙන එක වළක්වාගන්න. ක්‍රම දෙකක් තියෙනව.
ලේසිම වැඩේ ඇස් දෙක වහගන්න එක. එතකොට පේන්නෙ නෑ. හරි තාවකාලිකව වැඩේ ගොඩ. හැබැයි ආයෙ ඇස් ඇරපු ගමන් ඉතින් බඩුම තමයි.
දෙවෙනි එක අමාරු ක්‍රමය. ඇස් ඇරගෙන ඇය දිහා බලාගෙන ශෘංගාරය ඇති වෙන්නට ඉඩ නොදී සිටීම. පට්ට අමාරු වැඩක් වුනත් හරියට කරගත්තොත් කිරි ගහට පිහියෙන් ඇන්න වගේ නේද?

අපි හැමෝම අර කළින් කියපු අවස්ථාවෙදි කරන්න උත්සාහ කරන්නෙ ටික කලකට ඇය හෝ ඔහු අමතක කිරීම උනත්, හිතේ යට ඒක තැන්පත් වෙලා තිබිල නැවත සම්බන්ධයක් ඇතිවුණ ගමන් 'වතුරෙ ගිල්වපු රබර් බෝලෙ' වගේ ආයෙ මතුවෙනවා. ඒක දරා ගන්න එක හරි අමාරුයි. ඒත් අපි පුළුවන් තරම එයා හමුවෙලා, නියුට්‍රල් එකේ එයත් එක්ක කතා බහ කරන්න, හැසිරෙන්න උත්සාහ කළොත්?  .............
මේ මම කිව්වෙ මගේ තියරිය. අත්දුටුවයි ප්‍රත්‍යක්ෂයි. අදටත් ඔහුව මුණ ගැහුණාම මටත්, මාව මුණ ගැහුණාම ඔහුටත්, ඉස්සර වගේම කට පිරෙන්න, හදවතින්ම හිනා වෙලා, සුහදව කතා කරන්න හැකියාව තියෙන්නෙ අපි දෙන්නම ඔය විදියට හිතපු හින්දා වෙන්ටැ කියලයි මම නම් හිතන්නෙ.
 
මම පොර සේ මේ ක්‍රමය කිව්වට මේක බුදු හාමුදුරුවො දේශනා කරපු උපාදානය අත හැරීමම තමයි.
....තණ්හා <-> උපාදාන <-> භව ....

අපිට හැමදේටම මේක යොදන්න පුළුවං නම් කොච්චර හොඳද?

Tuesday, June 8

මේ මා දැන උගත් කවි කලාවයි.....-1

හැමෝම වගේ කවි ලියන්න උනන්දු වීම ගැන මට හරිම සතුටක් දැනුණා. ඒත් එක්කම බොහොමයක් දෙනාගෙ කවි වල මම දැකපු අඩුපාඩුත් ගොඩක් තිබුණා. වැරදි වැරදි හරි ලිව්වම තමයි පුළුවං වෙන්නෙ. කාව්‍යකරණයේ අපි නොදන්න රීති ගොඩක් තියෙනවා. දන්න දක්ෂ කවි කාරයො ඒව කියල දෙනව අඩුයි. මටත් මේව කවුරුවත් කියල දුන්න ඒවනම් නෙවෙයි. මමම කියවල, අහල, නිරීක්ෂණය කරල හොයාගත්ත ඒවා. ඔයාලත් බොහොමයක් දෙනා දන්නෙ නෑ කියල පෙනිච්ච හින්ද ලියන්න ඕනෙ කියල හිතුණා.
අපි සඳැස් කවියකින් බලාපොරොත්තු වෙන මූලිකම දෙයක් තමයි නියමිත විරිතක්, රිද්මයක් නැත්නම් සුගායනීය බවක්. සිව්පද කවියක් නම් පද හතරම එකම විරිතකට තියෙන්න ඕනෙ. ඊට අනුගතව තේරුම එන විදියට වචන හැසිරවීම තමයි දක්ෂතාවය. 
ඒ එක්කම එළිසමය. ඒකට අපි එළිවැට කියලත් කියනව. දැන් ගොඩක් වෙලාවට එළිවැට යොදන්නෙ අගට. මුලට, මැදට වගේම ඔය තුන් තැනටමත් එළිවැට යොදල කවි ලියන්න පුළුවනි. එළිවැට වැඩියෙන් යෙදෙන කොට තමයි කවියක ලස්සන වැඩිවෙන්නෙ. 
මේ දේවල් හොඳින් යොදා ගෙන තියෙන හැටි බලාගන්න පුළුවනි මම කළින් දාපු "මා සිත් ගත් කවි 1" සහ "මා සිත් ගත් කවි 2" පොඩ්ඩක් බැළුවොත්.
මේ රීති වලට අනුකූලව විතරක් ලියල මදි. ලියන කවිය දොස් වලින් තොරවෙන්නත් ඕනෙ. එක එක වර්ගයේ දොස් තියෙනව. කවියෙක්ගෙ දක්ෂතාවය මනින්නෙ මේ සියල්ල හරියාකාරව තිබීම උඩයි. 
අද කියන්න යන්නෙ 'යවහන්' දෝසෙ ගැන.
ඒ කිව්වෙ මෙහෙමයි. අපි අගට 'ය', 'ව', 'හ', 'න්' යෙදෙන විදියට කවියක් ඉවර කරනවනම් මුල්ම පදයේ ඒ අන්තිමට එන අකුරට මුලින් තියෙන අකුර අනෙක් සෑම පදයකමත් අන්තිමට කළින් යෙදෙන්න ඕනෙ. තේරුණේ නෑ නේද?

උදාහරණ 1 :-  'න්'
මේ බලන්නකො මේ කවිය. 
හැමෝම දන්නවනෙ සැලළිහිණි සංදේශයේ මුලම එන කවියක්. 
පෙරව සඳ කිරණ පිපි කුමුදු මල් වටින්
පරව තඹර පෙති ගිලි දිය තලා පිටින්
තරව සිහි ඇතිව පරතෙරට යන අටින්
කරව පියාසර සකි කොන්ත ගං තොටින් 

බලන්න 'න්' යන්නෙන් ඉවර වුණ නිසා මුල් පදේ 'න්' ට කළින් එන 'ටි' යන්න හැම එකේමත් යොදල තියෙනවා. 
වටින්
පිටින්
අටින්
තොටින් 
වැඩේ ටිකක් අමාරුයි වගේ නේද? එහෙම නෑ පුරුදු වුණාම හරි යනවා. වචන හුඟාක් දැනගෙන සිටීම තමයි රහස. එතකොට තාලෙට හරියන පදය ඉබේටම දිව අගට එනව. 

අයියනායක - විමලරත්න කුමාරගම 
සාගත වසංගත හා එන නියඟ වලින්
සහනය පතා වන දෙවියන් ළඟට කෙළින්
යන මේ පිරිස සැරසීමට නුවණ මලින්
පෙළඹෙන අයට අනුකම්පා කරමි මුලින්
 උදාහරණ 2 :-  'ය'
මේ සුභාෂිතයෙ කවියක්.
කුරිරු ගොර සපුන්ගේ දළගෙහි වි
මදුරු මැසි කැළන්ගේ තුඩගෙහි වි
රුදුරු නුහුසුවන්ගේ වලගෙහි වි
නපුරු දුදනන්ගෙ සියොළඟෙහිම වි

මේ සුනිල් එදිරිසිංහයන්ගෙ සින්දුවක කොටසක්. 'සිපිරි මාලයේ කවි'. ලියල තියෙන්නෙ මහාචාර්ය සුනිල් ආරියරත්න. 
ලැබුවේ අවවාද නොහොබින ආර
දුදනන් නිසා විය හෙනහුරු මාර
මං පෙර ගියේ වරදින් පිරි පාර
ඒ ගිය මගේ අවසානය පෝර 

 'හ' සහ 'ව' යන්නෙන් උදාහරණ පසුවට.......